Gegevens die verzameld worden, oudere mannen die reacties achterlaten en tieners die zichzelf net wat te bloot geven. De videoapp TikTok is razend populair bij jonge kinderen, maar de gevaren die de gebruikers lopen zijn soms niet te overzien.

Door Willemijn Gigase

Bij het jonge publiek is TikTok – het voormalige Musical.ly – enorm populair. Op deze app kunnen gebruikers zichzelf filmen. Het gaat vaak om kinderen die zingen, dansen of playbacken. Deze korte filmpjes duren minimaal 15 seconden en maximaal 300 seconden.

““Je kan alles zelf bepalen,” zegt Bob Sour (17), “de muziek, wat voor soort video en ook hoe lang het duurt. Als je klaar bent kun je hem online zetten.” Bob is erg actief op TikTok. “Ik had de app ook al toen het nog Musical.ly heette, maar toen was ik nog niet zo actief als nu.” Gebruikers kunnen zelf aangeven wie ze willen dat de video’s bekijkt. “Iedereen, alleen voor vrienden of alleen voor jezelf. Als je voor openbaar kiest dan kan het op de “foryou” pagina komen. Dan zien meerdere mensen je video’s.”

“Ik hoor vaak dat oude mannen reageren op video’s van kleine kinderen” 

Bob Sour

Een Braziliaanse gebruiker pleegde vorig jaar zelfmoord tijdens een livestream. De livestream stond anderhalf uur online voordat TikTok de stream verwijderde. Hierna probeerde het bedrijf er alles aan te doen om de pr-schade te beperken, aldus het NRC. Het duurde drie uur voordat de medewerkers de lokale autoriteiten in Brazilië waarschuwden.  De app deed ook weinig tegen digitale kinderlokkers en het verwijderen van seksueel ongepaste commentaren. “Ik hoor wel vaker dat oude mannen reageren op de video’s van kleine kinderen”, zegt Bob.

Daarnaast censureerde TikTok video’s van gehandicapten, obese gebruikers en transgenders.

“Ik vind het prima dat ze op TikTok zit. Ze dansen alleen maar,” zegt Nanda de Mooy. Haar negenjarige dochter gebruikt al een jaar TikTok. Zelf gebruikt ze de app niet. “Ik weet wel hoe het werkt.”

De officiële ondergrens van TikTok is 13 jaar. Dat zegt natuurlijk niet zoveel, iedereen kan een gelogen geboortedatum invoeren. Kinderen begrijpen vaak niet wat de gevolgen hiervan zijn. In Nederland ligt deze grens wettelijk op 16 jaar. Het bedrijf verzamelt zonder toestemming van de ouders gegevens van kinderen.

“Je moet je wel bewust zijn van wat je post, het is geen veilige app”

Nanda de Mooy

De gevaren van TikTok gaan vaak verder dan oudere mannen die reacties achterlaten of te jonge kinderen die nog niet begrijpen hoe het internet werkt. Naast tieners die het platform gebruiken voor aandacht, of zelfs voor zelfmoordstreams, zijn er bepaalde trends die levensgevaarlijk zijn. Zo was er laatst nog de ‘skull-breaker challenge’. Deze challenge, die viral ging, kon volgens artsen fataal zijn. Het was een uitdaging die je met z’n drieeën deed. De persoon in het midden werd onderuitgehaald en landde hard tegen de grond met het hoofd, de nek en de rug. Hier werden dan likes mee verzameld. Artsen van het Ohio State Universaty Wexner Medical Center waarschuwden dat het een zwaar trauma kan zijn rond het hoofd en de nek.

Deze trends vormen misschien wel het grootste gevaar voor de gebruikers. De nieuwste trend heeft te maken met alcohol. Kinderen maken zelf alcoholische drankjes die makkelijk zijn om te maken. Deze zijn alleen gevaarlijk voor de kinderen zelf, niet alleen omdat er alcohol in zit, maar omdat je jezelf zou kunnen vergiftigen. TikTok heeft nu waarschuwingen gezet bij filmpjes die laten zien hoe je de drankjes maakt, maar de app verwijdert deze video’s dus niet.

Het bedrijf weet zelf ook dat de app de laatste tijd een slechte reputatie heeft gekregen. Gelukkig doen ze er wel wat aan. De ‘Family Safety Mode’ biedt ouders de mogelijkheid om het gebruik van de video-app in te perken.

Door nieuwe functies kunnen ouders instellen hoe lang de app per dag gebruikt mag worden. Privéberichten kunnen ook worden uitgeschakeld. Met behulp van de ‘Restricted Mode’ kunnen ze ook bepalen wat voor soort video’s de kinderen nog kunnen zien. De app belooft dat de functie binnenkort wereldwijd beschikbaar is.

De ‘Family Safety Mode’ biedt ouders de mogelijkheid om het gebruik van de video-app in te perken. Binnekort is deze functie ook voor Europese gebruikers beschikbaar.

Helaas is deze functie tot nu toe alleen maar beschikbaar in de Verenigde Staten. Tot dat de ‘Family Safety Mode’ ook in Nederland beschikbaar is, zijn er wel mogelijkheden voor ouders om ervoor te zorgen dat hun kind niet 24/7 op de app zit. Zo heeft Iphone de schermtijd-functie. Hiermee kunnen ouders een limiet instellen. “Mijn dochter heeft een tijdslimiet van één uur per dag,” zegt De Mooy. Veel tieners, zoals Bob, zitten dagelijks wel twee tot drie uur op de app. Ouders kunnen ook instellen dat de kinderen de app in het weekend langer kunnen gebruiken dan doordeweeks. Met gebruik van een toegangscode kunnen kinderen het niet zelf weer aanpassen.

Als de nieuwe functies eenmaal beschikbaar zijn in Europa, zal de app wellicht een betere reputatie krijgen. De ouders hebben dan meer controle over het gebruik waardoor de kinderen zich meer kunnen focussen op het plezier van de app. Maar deze functies doen vrijwel niks aan de trends en de vele filmpjes die een slechte invloed hebben.

TikTok is dus wakker geworden en neemt nu actie om de veiligheid voor de gebruikers te verbeteren. Deze gebruikers, die vaak heel jong zijn, zijn misschien wel hun eigen grootste vijand. De videoapp, maar ook de ouders hebben hier veel te winnen om het platform leuk te maken en de gebruikers voor zichzelf te beschermen.